خسوف یا ماه گرفتگی کلی 25 و 26 خردادماه 1390

ماه گرفتگی یا خسوف کلی وقتی روی میدهد که کره ماه وارد سایه کامل کره زمین می شود. اگرچه این ناحیه تیره ترین قسمت سایه کره زمین است اما با این حال به علت اینکه مقداری از اشعه های نور خورشید در لبه کره زمین و به وسیله جو ان تفرق پیدا می کند مقداری نور به کره ماه می رسد . جو کره زمین بیشتر امواج نورانی با طول موج نزدیک به نور آبی را پراکنده می کند. در نتیجه نوری که به کره ماه میرسد دارای مقادیر بیشتری از اشعه های نورانی با طول موج نزدیک به نور قرمز نسبت به نور عادی خورشید است و به همین دلیل است که در طی خسوف رنگ ماه تقریبا مسی یا قرمز کدر به نظر می آید.

 

ماه گرفتگی یا خسوف کلی وقتی روی میدهد که کره ماه وارد سایه کامل کره زمین می شود. اگرچه این ناحیه تیره ترین قسمت سایه کره زمین است اما با این حال به علت اینکه مقداری از اشعه های نور خورشید در لبه کره زمین و به وسیله جو ان تفرق پیدا می کند مقداری نور به کره ماه می رسد . جو کره زمین بیشتر امواج نورانی با طول موج نزدیک به نور آبی را پراکنده می کند. در نتیجه نوری که به کره ماه میرسد دارای مقادیر بیشتری از اشعه های نورانی با طول موج نزدیک به نور قرمز نسبت به نور عادی خورشید است و به همین دلیل است که در طی خسوف رنگ ماه تقریبا مسی یا قرمز کدر به نظر می آید.


اگر در لحظه ماه گرفتگی به ماه سفر کنید مشاهده می‌کنید که بر روی ماه خورشید گرفتگی صورت گرفته است یعنی زمین نور خورشید را مسدود کرده است.

 

منجمان سه نوع متفاوت از ماه گرفتگی را شناسایی كرده اند:

1) خسوف یا ماه گرفتگی نیم سایه ای :

ماه از قسمت نیم سایه ی زمین عبور می كند.
پژوهش در زمینه ی این رویداد ویژه ی انجمن های علمی و تخصصی است و رصد آن پیچیده می باشد.

2)خسوف یا ماه گرفتگی جزیی:

بخشی از ماه از سایه ی زمین عبور می كند.
رصد این رویداد حتی بدون استفاده از ابزار اپتیكی نیز ساده است.

3)خسوف یا ماه گرفتگی كلی:

تمام ماه از داخل سایه ی زمین عبور می كند.
این رویداد به خاطر رنگ های گوناگون و مرتعشی كه ماه در لحظه ی گرفت كامل در سطح خود دارد بسیار برجسته و مورد توجه است.
25 خردادماه امسال شاهد ماه گرفتگی کلی خواهیم بود

اطلاعات در مورد ماه گرفتگی 25 خردادماه 1390:

این ماه گرفتگی کامل ساروس 130در جنوب امریکا، اروپا، افریقا،آسیا و استرالیا قابل مشاهده است.
سراسر کشور پهناور ایران شاهد این خسوف یا ماه گرفتگی کلی می باشند و از قضا بهترین شرایط رصد این گرفت ماه نصف النهار مركزی ایران می باشد.
این ماه گرفتگی سی و چهارمین گرفت از 72 گرفت این ساروس است.

زمان گرفت امسال:

آغاز خسوف یا ماه گرفتگی نیمسایه‌ای 21:54:37 - 25 خرداد 1390
آغاز خسوف یا ماه گرفتگی جزئی 22:52:57 - 25 خرداد 1390
آغاز خسوف یا ماه گرفتگی كلی 23:52:29 - 25 خرداد 1390
وسط خسوف یا ماه گرفتگی 00:43:44 - 26 خرداد 1390
پایان خسوف یا ماه گرفتگی كلی 01:32:42 26 خرداد 1390
پایان خسوف یا ماه گرفتگی جزئی 02:32:14 - 26 خرداد 1390
پایان خسوف یا ماه گرفتگی نیمسایه‌ای 03:30:41 - 26 خرداد 1390

در زمان گرفت کامل امسال رنگ ماه به قرمز مسی نزدیک است و دلیل آن درصد گرفت کامل در این ماه گرفتگی می باشد. علت رنگ سرخ ماه در هنگام ماه گرفتگی کامل، عبور نور خورشید از جو زمین و شکست نور بدرون مخروط سایه است که در این رویداد بر اساس خاصیت ویژه ای،نور قرمز عبور و در مخروط سایه زمین حضور دارد.

اما قدیمی‌ترین خسوف ثبت‌شده در تاریخ مربوط به‌سال ۷۲۱ پیش از میلاد است که بطلمیوس آن را در کتاب مَجِسطی خود به‌طور کامل شرح داده است. رصدگران بابل و یونانیان باستان از روی رصد دقیق ماه‌گرفتگی‌ها متوجه شدند که لبه سایه همواره شکلی شبیه به‌دایره دارد و سپس استدلال کردند که زمین شکلی شبیه به‌کُره دارد و گِرد است. در سال ۴۹۹ پس از میلاد، یک ریاضیدان هندی برای نخستین‌بار به‌طور دقیق و درست، محاسبات مربوط به‌دو پدیده خسوف و کسوف را ارائه داد و... این داستان همچنان ادامه دارد و هنوز هم منجمان به‌هنگام خسوف و کسوف در پیِ سنجش فاصله‌ها و یافتن مواردِ تازه در دنیای نجوم و آزمون دوباره یافته‌های قدیمی‌تر هستند. علاوه‌بر همه این موارد امروزه میلیون‌ها نفر در سراسر دنیا به‌هنگام رُخدادِاین دو پدیده بسیار زیبا چشم به‌آسمان می‌دوزند تا تجربه پیشینیان را بارِ دیگر تکرار کنند. می‌دانید هرگاه زمین، ماه و خورشیدِ درخشان در یک راستا قرار بگیرند بسته به‌این که ماه در میان زمین و خورشید (کسوف) یا زمین میان ماه و خورشید (خسوف) باشد ما شاهد پدیده‌های متفاوتی خواهیم بود.

هر ماه گرفتگی دارای دوره تکرار منظم است بطوریکه خسوف هر ‪ ۱۸‬سال و یازده روز و ‪ ۷‬ساعت و ‪ ۴۹‬دقیقه تکرار می‌شود.  این ماه گرفتگی اولین پدیده ماه گرفتگی کامل در سال ‪ 2008‬میلادی و آخرین ماه گرفتگی در سال ‪ 1386‬خواهد بود.  چرا ماه در هنگام گرفت در تمام­‌سایه زمین ناپدید نمی‌شود بلکه به‌رنگ سرخ تیره‌ای کماکان، با کمی دقت، پیداست؟

علت، وجودِ جوّ زمین است. گرچه زمین نور خورشید را سد می‌کند و سایه آن در فضا و در مسیر گردش ماه سبب خسوف می‌شود اما نور خورشید در این هنگام در جوّ زمین پخش می‌شود و بخشی از نور در سایه زمین منتشر می‌شود. طول‌موج‌های بلند نورمرئی، یعنی سرخ، بهتر از جوّ عبور می‌کنند و طول‌موج‌های کوتاه بیشتر در جوّ پخش می‌شوند. در نتیجه نور سرخ ضعیف رسیده از جوّ زمین تمام­‌سایه را کمی روشن می‌کند و ماه در اوج خسوف با بازتاب این نور با تَه‌رنگ سرخ ضعیفی پیداست. اما میزان روشنایی و سرخی ماه در هر خسوف کلی تغییر می‌کند که سنجش آن موضوعی جذاب برای منجمان آماتور و دانشمندان است. تاریکیِ ماه گرفته در نگاه اول به‌مسیر ماه در تمام­‌سایه زمین و این که چقدر از وسط سایه عبور کند یا لبه‌ها نزدیک باشد و این که ماه نزدیک به اوج یا حضیض (دورترین و نزدیک‌ترین فاصله از زمین) باشد وابسته است. اما جوّ زمین نیز نقش‌‌بزرگی‌دارد. میزان پوشش ابر در لبه‌های قرص زمین (نسبت به‌ماه) در میزان پراکندگی و جذب نور خورشید تعیین‌کننده است. از سوی دیگر پراکندگی ذرات غبار در جوّ زمین نیز بسیار اثرگذار است. هرچه بیشتر باشند نور بیشتری جذب می‌شود و تمام­‌سایه تاریک‌تر می‌شود و خسوف هم همین‌طور. مثال بارز چنین خسوف تیره‌ای در آذر ۱۳۷۱ رخ داد و از سراسر ایران نیز دیده شد. فوران آتشفشان پیناتوبو در آسیای شرقی چنان جوّ زمین را غبارآلود کرده بود که یکی از تیره‌ترین خسوف‌ها رخ داد.