راهنمای عکاسی و فیلم برداری از خورشید گرفتگی
11 امردادماه امسال باز هم جهان شاهد یک پدیده زیبای نجومی به نام خورشید گرفتگی است. با اینکه نوار سایه از کشورمان عبور نکرده و این خورشید گرفتگی در ایران به صورت جزئی است اما در کشورهای روسیه، چین و مغولستان این کسوف به صورت کلی قابل مشاهده است. این مقاله راهنمایی است برای علاقمندانی که مایل هستند این پدیده شگفت انگیز را چه در داخل و چه در خارج از ایران ثبت کنند.
11 امردادماه امسال باز هم جهان شاهد یک پدیده زیبای نجومی به نام خورشید گرفتگی است. با اینکه نوار سایه از کشورمان عبور نکرده و این خورشید گرفتگی در ایران به صورت جزئی است اما در کشورهای روسیه، چین و مغولستان این کسوف به صورت کلی قابل مشاهده است. این مقاله راهنمایی است برای علاقمندانی که مایل هستند این پدیده شگفت انگیز را چه در داخل و چه در خارج از ایران ثبت کنند
برای عکاسی از خورشید دو راه دارید:
عکاسی غیر مستقیم
یکی از راه های رصد خورشید و پدیده های آن تشکیل تصویری از آن روی پرده است. ممکن است این تصویر در یک اتاق 
تاریک به وجود آمده باشد و یا تصویری باشد که با یک دوربین یا تلسکوپ بر پرده تشکیل شده است. در این روش کافی است دست همانند عکاسی از منظره ای معمولی، با تنظیم دوربین بر تصوری که روی پرده تشکیل شده است، از خورشید عکس گرفت.
عکس هایی که با این روش تهیه می شوند واضح و دقیق نیستند اما عکاسی با این روش بی خطرترین روش عکاسی از خورشید است که هیچ گونه خطری متوجه چشم عکاس نمی شود.
عکاسی مستقیم
از خورشید و پدیده خورشید گرفتگی (کسوف) می توان به صورت مستقیم هم عکاسی کرد. این عکاسی می تواند با 
دوربینی معمولی (آنالوگ و یا دیجیتال) که فیلتر مناسبی بر روی لنز آن نصب شده است و یا ترکیبی از تلسکوپ و دوربین و فیلتر با یکدیگر باشد. پس شما باید فیلتر مناسب برای عکاسی از خورشید را پیدا کنید. یکی از فیلتر هایی که ارزان قیمت و در دسترس می باشد شیشه ماسک های جوشکاری است. این شیشه ها درجه تیرگی متفاوتی دارند و این درجه تیرگی با یک عدد مشخص می شود. فیلتر مناسب برای رصد و عکاسی فیلتر نمره 14 یا 12 می باشد که می توانید آن را از ابزار فروشی ها تهیه نمایید. این نکته مهم را هم فراموش نکنید که برای عکاسی نمی توانید دو شیشه نمره 7 یا 6 را به هم به چسبانید تا شیشه 14 بدست آید. چون به علت انعکاس های پی در پی در مرز دو شیشه کیفیت تصویر بسیار پایین می آید و حتی ممکن است هاله ای بسیار پرنور در اطراف تصویر تشکیل شود. در این فیلتر ها تصاویر خورشید سبز است. به غیر از فیلتر جوشکاری می توانید از لایه داخلی فلاپی دیسک ها (قسمت مغناطیسی آن که اطلاعات روی آن ثبت می شود) و یا دیسک های فشرده ( CD ) هم به جای فیلتر برای عکاسی استفاده کنید.
از هر نوع فیلتری که استفاده می کنید، باید آن را به اندازه دهانه لنز دوربین و یا کوچکتر از آن ببرید و قابی برای آن درست کنید. این قاب باید طوری ساخته شود که به راحتی روی دهانه لنز قرار گیرد و در ضمن هنگام تنظیم دوربین جلوی دست شما را نگیرد عین حال ورود نور از اطراف فیلتر و قاب به لنز شود. بهترین روش این است که یک نوار مقوایی سیاه رنگ به عرض 3 سانتی متر و طول 10 تا 40 سانتی متر (متناسب به قطر دهانه لنز دوربین) تهیه کنیم و آن را به دور لنز حلقه کنیم، طوری که به راحتی روی بدنه لنز حرکت کند. سپس آن را خارج می کنیم و فیلتر را طوری روی آن نصب می کنیم که در اطراف آن منفذی وجود نداشته باشد. بعد ازتهیه فیلتر و قاب آن باید یک سری عکس با سرعت های مختلف و با فیلتر از خورشید بگیرید. برای مثال از یک تا یک هزارم ثانیه (1000/1 ثانیه). با ظهور فیلم و مقایسه عکسها می توانید بهترین زمان نوردهی را برای فیلتر خود پیدا کنید. به این ترتیب با زمان بدست آمده به راحتی می توانید از تمامی مراحل خورشید گرفتگی جزئی عکاسی کنید.(عدد نسبت کانونی و یا همان دیافراگ را حتما" به خاطر داشته باشید).
اندازه تصویر خورشید بر روی عکس چقدر است؟
اندازه تصویر خورشید بر روی فیلم 135 با یک لنز نرمال (50 میلی متر) 46/0 میلی متر است. با افزایش فاصله کانونی لنز اندازه خورشید هم بزرگتر می شود. برای مثال با یک لنز 1000 میلی متری قطر خروشید بر فیلم 2/9 میلی متر خواهد بود.
عکاسی از مراحل جزئی کسوف
همانطور که در بالا توضیح داده شد حتما باید از فیلتر برای عکاسی از مراحل جزئی خورشید گرفتگی استفاده کنید. اگر 
فیلم با حساسیت کم پیدا کنید ( ASA 50 ) پیدا کردید برای عکاسی از مراحل جزئی کسوف بسیار مناسب است. اگر از دوربین های دیجیتال هم استفاده می کنید بهتر است که در هنگام عکاسی درجه ISO پایین (پایین تر از 100) را در دوربین انتخاب کنید. توجه داشته باشید به هیچ وجه دوربین دیجیتال خود را بدون فیلتر به صورت مستقیم به سمت خورشید نگیرید، چون ممکن است CCD دوربین شما به کلی آسیب ببیند. ( CCD آشکار ساز حساسی است که برای تبدیل نور به علائم الکتریکی استفاده می شود و کار فیلم عکاسی در دوربینهای عکاسی را انجام می دهد.)
عکاسی از دانه های بیلی
دانه های بیلی چیزی نیستند بجز کوه ها و دره های ماه که از بین آنها نور خورشید عبور کرده است، برای عکاسی از این دانه ها که چند ثانیه قبل از گرفت کلی پیدار می شوند بهتر است از فیلتر استفاده کنید و مانند قبل از این پدیده زیبا عکس بگیرید. اگر دوربین شما قادر است با سرعت بالا عکس بگیرد (به عنوان مثال 1000/1 و یا 2000/1)، با تنظیم دیافراگم بر روی 16 یا 22 می توانید از این دانه ها عکس بگیرد. قابل توجه به دارندگان دوربین های دیجیتال: از آنجایی که دروبین های دیجیتال نیمه حرفه ای قابلیت عکاسی با سرعت بالاتر از 2000/1 را دارا هستند توصیه می کنم که حتما از فیلتر برای عکاسی استفاده کنید. زیرا CCD این دوربین ها بسیار حساس است و با اندک نور شدید ممکن است آسیب ببیند.
عکاسی از حلقه الماس
با شکوه ترین صحنه قبل از شروع کسوف کامل حلقه الماس است. حلقه الماس در واقع آخرین (قبل از کسوف کلی) و اولین (بعد از کسوف کلی) باریکه نور خورشید که به ما می رسد در واقع آخرین و اولین دانه بیلی را حلقه الماس می گوییم. برای ثبت این پدیده شکوهمند نیاز به فیلتر ندارید و با نوردهی 500/1 ثانیه ای و یا 250/1 ثانیه ای با دیافراگم 8/ f و یا 16/ f این پدیده را می توانید ثبت کنید.
توجه کنید که به هیچ وجه در هنگام عکاسی از حلقه الماس و یا دانه های بیلی مستقیم و بدون فیلتر از دریچه دوربین به خورشید نگاه نکنید.
عکاسی از نوارهای سایه ای
نوارهای سایه ای پدیده ای است که چند ثانیه قبل از شروع کسوف کلی بر زمین می توان دید. این نوارهای سایه به 
علت حرکت جو به وجود می آید. درست همانند سایه هایی که بر کف حوض یا استخر به هنگام تلاطم آب تشکیل می شود. سرعت حرکت این نوراها زیاد است و در ضمن تصاد نوری (کنتراست) زیادی هم ندارد و عمرشان نیز کوتاه است. به همین دلیل عکاسی از آن بسیار مشکل است و توصیه نمی کنیم زیاد به آن توجه کنید. ولی در صورت تمایل به این کار سرعت دروبین را روی 500/1 و دیافراگم را روی 2/ f تنظیم نمایید.
اگر زیاد وقتتان را صرف تصویر برداری از این پدیده کنید ممکن است عکاسی از کسوف کامل را از دست بدهید نه اینکه به صورت گروهی و با چند دوربین عکاسی کنید تا به توانید این پدیده را ثبت نمایید. اگر از دوربین های دیجیتالی که قابلیت عکاسی به صورت متوالی را دارند استفاده کنید بسیار کارتان ساده میشود می توانید یک دقیقه قبل از کسوف کلی می توانید دوربینتان را روی زمین که یک پارچه سفید رنگ پهن کرده اید و یا دیواری سفید رنگ تنظیم کنید و به صورت متوالی عکاسی کنید و بعد از آن می توانید توسط برنامه های پردازشگر تصویر، کنتراست عکس ها را تغییر دهید تا نوراهای سایه ای مشخص تر شوند.
عکاسی از شراره های خورشیدی
شراره ها انفجارات سطح خورشیدند. برای عکاسی از آن حتما" باید از تلسکوپ استفاده کنید که در ادامه نحوه عکاسی با تلسکوپ را شرح می دهیم. هرچه تصویر بزگتر باشد بخت دیده شدن آن نیز بیشتر است. روشنایی شراره ها را می توانیم در حدود 50 ( B=50 ) در نظر بگیریم و از رابطه زیر برای محاسبه زمان نوردهی مناسب استفاده کنید.
نوردهی برحسب ثانیه : f2/BxISO = نسبت کانونی (عدد دیافراگم) به توان 2 تقسیم بر حساسیت فیلم (در دوربین های دیجیتال این مقدار به صورت دستی قابل تنظیم است ) ضرب در روشنایی جسم
این رابطه تقریبی است و زمان نوردهی مناسب را می توانید با امتحان بدست آورید.
عکاسی از تاج خورشید
باشکوه ترین و زیبا ترین پدیده کسوف، آشکار شدن تاج خورشید است. این پدیده آنقدر زیباست که گاهی انسان را وا 
می دارد تا برای دیدن و ثبت این زیبایی کیلومترها مسافرت کند. دقت کنید برای عکاسی از این پدیده حداکثر حدود 7 دقیقه فرصت دارید در کسوف 9 فرودین 1385 شما اگر در نوار سایه قرار داشته باشید حداکثر 4 دقیقه فرصت دارید. به دونکته توجه کنید اول اینکه حداکثر فاصله کانونی لنز و یا تلسکوپی را که انتخاب می کنید در حدود 1500 میلی متر باشد و دوم اینکه هرچه زمان نوردهی بیشتر باشد اندازه تاج روی فیلم بزرگتر خواهد بود. برای نوردهی مناسب می توانید از جدول های زیر استفاده کنید و یا از رابطه بالا برای محاسبه زمان نوردهی به ازای B=5 بهره بگیرید.
نسبت کانونی (دیافراگم) | حساسیت فیلم ( ISO ) | ||
100 | 200 | 400 | |
2 | 125/1 | 250/1 | 500/1 |
8/2 | 60/1 | 125/1 | 250/1 |
4 | 30/1 | 60/1 | 125/1 |
6/5 | 15/1 | 30/1 | 60/1 |
8 | 8/1 | 15/1 | 30/1 |
11 | 4/1 | 8/1 | 15/1 |
16 | 2/1 | 4/1 | 8/1 |
22 | 1 | 2/1 | 4/1 |
زمان های تقریبی برای ثبت تاج با قطر تقریبی 3 درجه بر حسب ثانیه (500/1 به معنی یک پانصدم ثانیه)
نسبت کانونی (دیافراگم) | حساسیت فیلم ( ISO ) | ||
100 | 200 | 400 | |
2 | 30/1 | 60/1 | 125/1 |
8/2 | 15/1 | 30/1 | 60/1 |
4 | 8/1 | 15/1 | 30/1 |
6/5 | 4/1 | 8/1 | 15/1 |
8 | 2/1 | 4/1 | 8/1 |
11 | 2 | 2/1 | 4/1 |
16 | 5 | 2 | 2/1 |
22 | 11 | 5 | 2 |
زمان های تقریبی برای ثبت تاج با قطر تقریبی 10 درجه بر حسب ثانیه (500/1 به معنی یک پانصدم ثانیه)
راهنمای عکاسی با تلسکوپ از خورشید گرفتگی
با استفاده از تلسکوپ شما می توانید تصویر های بزرگ و دقیقی از اجرام سماوی به خصوص سیارات به دست آورید. در اینجا به طور خلاصه شما را به سه روش متداول عکاسی با تلسکوپ آشنا می کنم. 
روش مستقیم ( Afocal )
در این روش ارتباطی بین دوربین و تلسکوپ وجود ندارد و دوربین بر روی چشمی تلسکوپ تنظیم می شود و عکاس با تنظیم دوبین بر روی تصویری که از چشمی قابل مشاهده است عکس می گیرد. کیفیت بدست آمده در این روش پایین است. این روش عکاسی برای عکاسی با دوربین های دیجیتال که SLR نیستند مناسب است. (دوربین هایی که لنز آن ها قابل تعویض نیست)
روش غیر مستقیم ( Prime Focus )
چشمی را از روی تلسکوپ و لنز را از روی دوربین بردارید و دوربین را با واسطی مخصوص (آداپتور عکاسی) به تلسکوپ
وصل می کنیم. این روش مانند این است که شما لنزی با فاصله کانونی بیشتر را به دوربین وصل کرده اید. کیفیت تصویر بسیار خوب اسن و تنظیم و هدایت دوربین و تلسکوپ بسیار ساده است. توصیه می کنیم اگر از دوربین دیجیتال در این روش استفاده می کنید حتما از نوع SLR بهره بگیرید که قابلیت جدا کردن لنز از دوربین وجود دارد. البته این نوع دوربین ها جزو دوربین های گران قیمت دیجیتال می باشند. البته با روش های ابتکاری با دوربین های دیجیتال معمولی نیز می توانید به این روش عکاسی کنید.
روش پخش تصویر از چشمی ( Eye Piece Projection )
این روش مانند روش قبل( Prime Focus ) است، با این تفاوت که بین دوربین و تلسکوپ یک چشمی قرار می گیرد که برای بزرگنمایی بیشتر استفاده شده است. لرزش ها در این روش بسیار اثر گذار است و معمولا تصویر را خراب می کند. در این نوع عکاسی به روشی دیجیتالی باز هم نیاز به دوربین های نوع SLR دارید.
فیلم برداری از کسوف
اگر به دروبین فیلم برداری ویدئویی خانگی (هندی کم) دسترسی دارید وقت خود را تلف نکنید و آن را روی سه پایه نصب کنید، صافی مناسبی برای آن تهیه کنید و به راحتی از مراحل خورشید گرفتگی فیلم برداری کنید. امروزه دوربین های دیجیتال معمولی نیز قابلیت فیلم برداری نیز دارند از آنها نیز می توانید استفاده کنید. اما قبل از شروع به فیلم برداری به چمد نکته توجه کنید. دوربین های فیلم برداری همانند دوربین های دیجیتال از CCD بهره می گیرند. معمولا اندازه CCD در دروبین های خانگی حدود 13 میلی متر و یا 17 میلی متر است. باید توجه داشته باشید که در مراحل گرفت جزئی بدون فیلتر به سمت خورشید نشانه نروید چون به CCD دوربیتان آسیب می رساند حتی سوراخ کوچکی روی فیلتر نیز می تواند خسارات جبران ناپذیری را متحمل شما کند. دروبین های فیلم برداری و دیجیتال عکاسی فاصله کانونی متغییری دارند و شامل دو نوع بزرگنمایی هستند. بزرگنمایی نوری و بزرگنمایی دیجیتالی. آنچه برای شما مهم است بزرگنمایی نوری دوربین است چون بزرگنمایی دیجیتالی کیفیت و وضوح تصویر را کاهش می دهد. 
برای ثبت تمام مراحل کسوف فیلتر مناسب تهیه کرده و از 2 تا 3 دقیقه قبل از شروع کسوف با فاصله زمانی هر 5 دقیقه چند ثانیه از خورشید فیلم بگیرید. با ظاهر شدن دانه های بیلی می توانید فیلتر را از جلوی لنز دوربین بردارید و به صورت مداوم (بدون قطع کردن) به تصویر برداری ادامه دهید. پس از سپری شدن کسوف کلی و نمایان شدن حلقه الماس و دانه های بیلی دوباره صافی را سرجای خود بگذارید و دوباره با فاصله زمانی هر 5 دقیقه چند ثانیه تا پایان خورشید گرفتگی از خورشید فیلم بگیرید. برای اینکه تاج خورشید را بتوانید به طور کامل روی فیلم ثبت کنید اندازه قطر خورشید بر یک تلویزیون 14 اینچ باید در حدود 25 میلی متر(در تلویزیون 21 اینچ حدود 37 میلی متر) باشد. بزرگنمایی بیش از این مقدار باعث می شود مقدار زیادی از تاج خارج از میدان دید دوربین قرار بگیرد. در ضمن شما می توانید به صورت روش مستقیم ( Afocal ) نیز از پشت تلسکوپ فیلم برداری کنید.
حتما" تصاویر و فیلم هایی را که خورشید گرفتگی امسال خواهید برداشت را برای ما ارسال کنید تا در بخش گالری ستاره ای قرار داده شود.
آسمان صافی را برای شما آرزو دارم.
- کلیک ها: 21795