ماه گرفتگی کامل بامداد یکشنبه ۱۳اسفند 1385
ماه گرفتگی یا خسوف کلی وقتی روی میدهد که کره ماه وارد سایه کامل کره زمین می شود. اگرچه این ناحیه تیره ترین قسمت سایه کره زمین است اما با این حال به علت اینکه مقداری از اشعه های نور خورشید در لبه کره زمین و به وسیله جو ان تفرق پیدا می کند مقداری نور به کره ماه می رسد . جو کره زمین بیشتر امواج نورانی با طول موج نزدیک به نور آبی را پراکنده می کند. در نتیجه نوری که به کره ماه میرسد دارای مقادیر بیشتری از اشعه های نورانی با طول موج نزدیک به نور قرمز نسبت به نور عادی خورشید است و به همین دلیل است که در طی خسوف رنگ ماه تقریبا مسی یا قرمز کدر به نظر می آید.
ماه گرفتگی یا خسوف کلی وقتی روی میدهد که کره ماه وارد سایه کامل کره زمین می شود. اگرچه این ناحیه تیره ترین قسمت سایه کره زمین است اما با این حال به علت اینکه مقداری از اشعه های نور خورشید در لبه کره زمین و به وسیله جو ان تفرق پیدا می کند مقداری نور به کره ماه می رسد . جو کره زمین بیشتر امواج نورانی با طول موج نزدیک به نور آبی را پراکنده می کند. در نتیجه نوری که به کره ماه میرسد دارای مقادیر بیشتری از اشعه های نورانی با طول موج نزدیک به نور قرمز نسبت به نور عادی خورشید است و به همین دلیل است که در طی خسوف رنگ ماه تقریبا مسی یا قرمز کدر به نظر می آید.
اگر در لحظه ماه گرفتگی به ماه سفر کنید مشاهده میکنید که بر روی ماه خورشید گرفتگی صورت گرفته است یعنی زمین نور خورشید را مسدود کرده است.
این ماه گرفتگی در سراسر ایران، آسیا (به جز بخش کوچکی از آن)، اروپا، آفریقا، آمریکای جنوبی، آمریکای شمالی (به جزء بخشی از غرب آن)، غرب اقیانوسیه و بخشی از قطب جنوب قابل رویت است.
ماه گرفتگی جزئی ساعت یک بامداد شروع میشود و ساعت ۲:۱۴ دقیقه و ۱۳ثانیه بامداد کامل میشود. پایان گرفت کامل را ساعت ۳:۲۷دقیقه و ۲۷ثانیه و گرفت جزئی را ۴:۴۱دقیقه و ۲۸ثانیه می باشد.
رویت ماه گرفتگی برای چشم انسان هیچ ضرری ندارد و ابزار خاصی نمیخواهد.
اما قدیمیترین خسوف ثبتشده در تاریخ مربوط بهسال ۷۲۱ پیش از میلاد است که بطلمیوس آن را در کتاب مَجِسطی خود بهطور کامل شرح داده است. رصدگران بابل و یونانیان باستان از روی رصد دقیق ماهگرفتگیها متوجه شدند که لبه سایه همواره شکلی شبیه بهدایره دارد و سپس استدلال کردند که زمین شکلی شبیه بهکُره دارد و گِرد است. در سال ۴۹۹ پس از میلاد، یک ریاضیدان هندی برای نخستینبار بهطور دقیق و درست، محاسبات مربوط بهدو پدیده خسوف و کسوف را ارائه داد و... این داستان همچنان ادامه دارد و هنوز هم منجمان بههنگام خسوف و کسوف در پیِ سنجش فاصلهها و یافتن مواردِ تازه در دنیای نجوم و آزمون دوباره یافتههای قدیمیتر هستند. علاوهبر همه این موارد امروزه میلیونها نفر در سراسر دنیا بههنگام رُخدادِاین دو پدیده بسیار زیبا چشم بهآسمان میدوزند تا تجربه پیشینیان را بارِ دیگر تکرار کنند. میدانید هرگاه زمین، ماه و خورشیدِ درخشان در یک راستا قرار بگیرند بسته بهاین که ماه در میان زمین و خورشید (کسوف) یا زمین میان ماه و خورشید (خسوف) باشد ما شاهد پدیدههای متفاوتی خواهیم بود.
هر ماه گرفتگی دارای دوره تکرار منظم است بطوریکه خسوف هر ۱۸سال و یازده روز و ۷ساعت و ۴۹دقیقه تکرار میشود.
این ماه گرفتگی اولین پدیده ماه گرفتگی کامل در سال ۲۰۰۷میلادی و آخرین ماه گرفتگی در سال ۱۳۸۵خواهد بود.
در ماهگرفتگی امسال که در واپَسین روزهای سال ۸۵ اتفاق میافتد، ماه در زیرِ پای شیرِ نشسته آسمان، صورت فلکی اسد قرار دارد و قلبالاسد، نیز با درخشش زیبای خود بهنظاره این خسوف نشسته است. نخستین گام ماه بهدرون مخروط نیمسایه زمین دقایقی پیش از بامداد سیزدهم اسفند آغاز میشود و نخستین نشانههای تیرهشدن ماه، حدود نیم ساعت پس از ورود بهنیمسایه بر چهره ماه نمایان خواهد شد.
چرا ماه در هنگام گرفت در تمامسایه زمین ناپدید نمیشود بلکه بهرنگ سرخ تیرهای کماکان، با کمی دقت، پیداست؟ علت، وجودِ جوّ زمین است. گرچه زمین نور خورشید را سد میکند و سایه آن در فضا و در مسیر گردش ماه سبب خسوف میشود اما نور خورشید در این هنگام در جوّ زمین پخش میشود و بخشی از نور در سایه زمین منتشر میشود. طولموجهای بلند نورمرئی، یعنی سرخ، بهتر از جوّ عبور میکنند و طولموجهای کوتاه بیشتر در جوّ پخش میشوند. در نتیجه نور سرخ ضعیف رسیده از جوّ زمین تمامسایه را کمی روشن میکند و ماه در اوج خسوف با بازتاب این نور با تَهرنگ سرخ ضعیفی پیداست. اما میزان روشنایی و سرخی ماه در هر خسوف کلی تغییر میکند که سنجش آن موضوعی جذاب برای منجمان آماتور و دانشمندان است. تاریکیِ ماه گرفته در نگاه اول بهمسیر ماه در تمامسایه زمین و این که چقدر از وسط سایه عبور کند یا لبهها نزدیک باشد و این که ماه نزدیک به اوج یا حضیض (دورترین و نزدیکترین فاصله از زمین) باشد وابسته است. اما جوّ زمین نیز نقشبزرگیدارد. میزان پوشش ابر در لبههای قرص زمین (نسبت بهماه) در میزان پراکندگی و جذب نور خورشید تعیینکننده است. از سوی دیگر پراکندگی ذرات غبار در جوّ زمین نیز بسیار اثرگذار است. هرچه بیشتر باشند نور بیشتری جذب میشود و تمامسایه تاریکتر میشود و خسوف هم همینطور. مثال بارز چنین خسوف تیرهای در آذر ۱۳۷۱ رخ داد و از سراسر ایران نیز دیده شد. فوران آتشفشان پیناتوبو در آسیای شرقی چنان جوّ زمین را غبارآلود کرده بود که یکی از تیرهترین خسوفها رخ داد.
- کلیک ها: 8108